Samen reizen, deel I.

Het rijden door het Rifgebergte is een gebeurtenis die ik niet licht zal vergeten. Het is één van de mooiste gebergten waar ik ooit doorheen gereden ben, met op de 1600 meter hoge toppen wat poedersneeuw. Dorpjes met vierkante hutjes van zalmkleurig leem en stro, talloze ezeltjes voor even zoveel doeleinden gebruikt, drukke marktjes waar je je met de auto doorheen wurmt, de mensen zacht opzij duwend, we waren terug in de tijd van Jezus. Een verschil met toen is waarschijnlijk wel dat er zonder overdrijven iedere 100 meter enkele mannen stonden die het gebaar maakten: kif roken? Ik heb het voor je. Soms sprongen ze de weg op om te proberen de auto te laten stoppen, soms reed er een auto voor ons heel langzaam, met een arm uit het raam die je wenkt, of een halve man uit het raam die naar je gebaart dat je mee moet komen. Soms achtervolgden auto’s ons 10, 15 kilometer, knipperend en toeterend. We willen zo snel mogelijk dit gebergte uit zijn, en zetten door. Ik heb een adres van een camping bij Fez (neenee, uit de Trotter Marokko, niet uit het camperboek). Het is al een uurtje donker als we daar aankomen, maar het is de moeite waard. Een heel sjieke receptie, enorme ontvangsthal, restaurantje en blinkende toiletten. We zetten in het donker de tent op en eten heerlijk in het restaurantje. Morgen de woestijn in. Joost vraagt aan de receptie wat de beste route is, en tot mijn verbazing wijzen ze overtuigend de slechte route aan.

’s Morgens gaan we eerst langs de Franse supermarkt. Alcohol is in principe niet te koop in Marokko, maar in deze supermarkt is een aparte ingang naar een kelder, waar alleen wijn en drank staat. Daarna sloegen we de geadviseerde weg in, die na 30 kilometer steeds slechter werd. Enorme kuilen en wegwerkzaamheden met omleidingen wisselen elkaar af. In de berm glinsteren tot aan de horizon scherven van kapotgegooide flesjes. Er tussen grazen de schapen, op zoek naar nog wat eetbaars in het schaarsbegroeide landschap. Er groeien ongeveer net zoveel droge struikjes hard gras als er plastic zakjes liggen. We rijden door een hoogvlakte, er ligt meer sneeuw op de bergtoppen en het landschap, de huizen en de weg hebben allemaal dezelfde leemkleur. Gelukkig is de weg droog, bij regen hadden we hier niet kunnen rijden. We beginnen te vermoeden dat de receptionist wellicht geen kaart kan lezen en ons toch van dienst heeft willen zijn. We lunchen langs de kant van de weg en genieten van deze ons onbekende natuurlijke ruwe schoonheid en de rust. Merel legt haar professionele Nikon-camera op onze motorkap onder de voorruit. We kletsen, gooien steentjes de diepte in, ik maak gebakken brood met kaas en tomaat en we leren elkaar steeds beter kennen en dat bevalt goed. Heel goed.
Dan moeten we toch wel weer verder. Als Joost en ik een kilometer gereden hebben, zie ik ineens iets zwarts langs de auto vallen en ik hoor een kletterend en brekend geluid. We stoppen meteen, en onze vrees is waar: de camera. Vooral de lens heeft het zwaar te verduren en Merel is in tranen. Het eerstvolgende grote stadje heeft geen enkele fotozaak of andere service, maar Trotter vertelt ons dat we morgen in een stad komen waar een goed bureau is voor toeristen, waar ze echt moeite voor je doen om je te helpen met je vragen.
We overnachten hoog in de bergen in een klein verlaten dorpje, Nzaz. Er waren ongeveer zes gebouwen, en één daarvan was een soort pension en een dierentuin. Een gure harde wind blaast over de kale lege vlakte. M&T overnachten in het pension, dat meer op een klooster lijkt. De eigenaar laat de tweepersoons kamer zien, en op dat moment doet de elektriciteit het nog. Verwarming is er niet. We vragen wat er met de dieren uit de dierentuin is gebeurd, alle omheinde stukken land zijn leeg, en horen dat ze doodgevroren zijn. We geloven het meteen, en ik geef de kinderen een kruik mee als we hen naar hun koude donkere kamer sturen.

De volgende dag zijn we naar Er Rachidio gereden, waar we het Bureau voor Toerisme vinden. Zij gaan aan het bellen en vinden een fotozaak. De fotozaak weet weer iemand die er verstand van heeft, en we laten de camera achter en zullen morgen om 11.00 uur terugkomen om te vragen wat de uitslag is.
20 km voorbij Er Rachidio is een camping in een oase, daar gaan we naar toe. Een ronde poort en een pad van witte kinderkopjes leidt ons na de bocht naar een riviertje met heel veel dadelbomen. We rijden een camping op, waar allerlei souvenirwinkeltjes zijn, mannen lopen te jeudeboulen, er zit iemand gitaar te spelen en het geheel komt ontspannen over. Mohamed komt ons gastvrij tegemoet en nodigt ons uit voor de thee. Eerst gaan we de tent opzetten onder een groepje dadelbomen. Er lopen wat aanhalige katten rond. Mohamed spreekt wat Nederlands en Engels, en is een bedrijvige aardige man die heel erg zijn best doet om het ons naar de zin te maken. Hij vertelt ons wat er allemaal te zien is vlakbij de camping, zoals de Blauwe Bron en het Oude Dorp. Hij loopt een stukje mee om ons op weg te helpen. Vooral de ruïne van het Oude Dorp is interessant. Hiervoor moeten we langs rijstveldjes en groententuintjes, een ondiep riviertje oversteken via enkele grote stenen, langs rijstvelden, door een palmoase. Het begint al te schemeren en we besluiten de volgende ochtend nog eens opnieuw te gaan kijken. Eerst maar eens eten en een spelletje doen. Om 21.00 uur sturen we de kinderen de kou in.

M&T zien er wat slaperig uit als ze voor het ontbijt onze camper binnenstappen. Ze hebben niet zo goed geslapen. Thomas laat een filmpje zien dat hij ’s nachts heeft opgenomen, waarin hij probeert een versperring te maken van schoenen voor een kat, die de schoenen onverschillig opzij maait en haar kopje weer de warmere tent in wurmt. Het blijkt dat dit ritueel zich heel vaak heeft herhaald, dat de kat tenslotte op de tent geklauterd is en met alleen het tentzeil tussen hen in tegen zijn hoofd in slaap gevallen is. Thomas is allergisch voor katten.
We maken de wandeling naar het Oude Dorp en bij de rivier die we oversteken zijn vrouwen de was aan het doen. Het is heel bijzonder om te zien hoe het dorp gebouwd is, met talloze vierkante ruimtes naast en boven elkaar.
Weer terug breken we de tent af en bereiden ons vertrek voor. Mohamed komt langs, en dringt aan dat we in zijn winkeltje een tapijtje komen kopen. Als we tegenpruttelen (we willen snel naar Er Rachidia om te horen hoe het met de cameralens van Merel is), is hij gekwetst, want hij is toch zo’n goede gastheer voor ons geweest. We gaan tenslotte overstag en kijken rond in het winkeltje. Ik zie enkele mooie stenen en fossielen liggen, en Mohamed zegt achteloos ‘kleine prijs, paar dirham, die daar is 6 dirham’, terwijl hij allerlei tapijtjes laat zien aan M&T. Zij besluiten tenslotte het toch niet te kopen. Dan blijken de stenen die ik uitzocht toch wel erg bijzonder te zijn, maar zijn gastvrijheid was ons ook wel wat waard, dus betaal ik na enig onderhandelen de 100 dirham. M&T kochten een mooie blauwe sjaal, en we namen allerhartelijkst afscheid van Mohamed.

In Er Rachidia voltrekt zich een klein wonder. De reparateur heeft foto’s gemaakt van de kapotte lens, en laat zien dat deze echt niet meer te repareren is. Toevallig heeft hij echter zelf zo’n camera, met een zelfde vrijwel ongebruikte lens, en deze mag Merel overnemen voor € 100,--. Merel is er dolblij mee, en in een zonnig humeur rijden we de laatste 100 km naar Er Rissani, waar M&T de kamelentocht geboekt hebben.
We rijden langs een strak gemetselde stadsmuur en Joost wil graag toch eens kijken hoe zo’n stadje er uit ziet. We stoppen en enkele jongeren bieden meteen aan voor 10 dirham op onze auto te passen. We doen dat, want volgens de Trotter is de kans groot dat je anders schade aan je auto hebt als je terug komt, mogelijk veroorzaakt door dezelfde jongeren die er nu op passen. En voor 10 dirham, € 1,--, wil je dat risico toch niet lopen. We lopen de opening in de stadsmuur in en een oude man loopt met ons mee en vertelt dat de stad zijn verantwoordelijkheid is, dat we er niet zomaar kunnen rondlopen, maar dat hij ons het dagelijks leven in het stadje zal laten zien. We wandelen door de smalle steegjes met hoge muren en mooie oude deuren met groene of blauwe motieven. Jongetjes knikkeren in de modderige straatjes. We komen uit in de woning van de man, en hij laat ons trots een redelijk moderne keuken zien, we klimmen omhoog naar de woonkamer, het platte dak met een stuk of vijf geitjes (‘voor het feest’, vertelt hij), de slaapkamer waar zijn vrouw in bed ligt en wij ons verontschuldigen. Ze is ziek, vertelt de oude man, hebben we aspirine? Ja, in de auto. Dan loopt hij zo even mee. Er staat thee op het platte dak en de man wil voor ons inschenken. Nee nee, echt niet, het is al tegen vijven en we moeten ons melden in het hotel dat de kamelentocht organiseert. Hij vergeeft het ons en loopt mee naar de auto. Buiten staan wat groentenkraampjes en ik koop voor 8 dirham een tas met groente, aardappelen en wat bananen. Bij de auto stop ik de man 50 dirham toe, dat is akkoord. Ik zoek de aspirine, en als ik die geeft vraagt hij of ik er nog wat meer kan geven, wat ik doe.
We rijden de laatste kilometers en dan nadert ons eerste afscheid. Joost en ik willen M&T in goede handen achter laten en we gaan samen op zoek haar hun hotel.
We stoppen even om de informatie goed te lezen over het hotel dat de tocht organiseert en onmiddellijk verzamelt zich een groep jongeren om ons heen, die ons graag willen helpen de weg te vinden. Ze weten ook niet waar het hotel is, maar dringen aan met hen mee te gaan. Eén jongen heeft een fiets, en we kunnen achter hem aan rijden. Dat willen we niet, Merel denkt data ze onderweg het hotel gezien heeft, dus we proberen hen af te schudden, maar dat valt niet mee. Joost en ik gaan vast rijden, maar de groep laat M&T niet gaan, dus rijden we terug en Joost stapt uit en loopt er naar toe. De leider van de groep reageert agressief en intimiderend, maar Joost blijft rustig, zegt dat er geen problemen zijn, maar dat hij weet waar het hotel is. De jongeren geven het informatieformulier van het hotel terug aan M&T en met enige scheldwoorden laten ze ons dan toch gaan.
We vinden inderdaad al snel het hotel en als blijkt dat alles in orde is, zwaaien we elkaar uit.
Tot over twee dagen…