Turkmenistan en Uzbekistan

‘Ik weet niet hoe het komt, maar met die hitte, om nog niet eens te spreken van zout zweet in je ogen en zo meer, is het in ons huisje niet zo Koud, ’s morgens om een uur of drie. In één woord, ‘t-blijft-onder-ons-en-spreek-er-met-niemand-over, ’t is Heet.’ (Iejoor)

TURKMENISTAN
Ja! We krijgen via Thomas bericht dat er een mail naar ons gestuurd is door het consulaat van Turkmenistan in Frankfurt. Dat moeten we dus ergens gaan printen in Iran, hoe moeilijk kan dat zijn.
We vinden een internetcafé en een wat passieve jongen knikt dat we kunnen printen, sloft naar de beste computer en start deze voor Merel op. Er komt een slecht leesbare scan tevoorschijn met onze vijf namen, 1 tot 5 juli geldig en Arabische tekst. Dat lukte dus prima. Dan zou ik ook nog graag mijn hotmail checken, maar daar is een grens bereikt aan de mogelijkheden. Na een lange lijst ingevuld te hebben met veiligheidsvragen (wanneer heb je aan wie met welk onderwerp een laatste mail gestuurd en noem de laatste drie wachtwoorden die je gebruikt hebt), zegt het systeem dat ik onvoldoende informatie heb gegeven en geen toegang tot mijn mail krijg.
Kunnen loslaten is altijd een handige eigenschap. We hebben in ieder geval een document, en optimistisch gestemd vertrekken we richting de grens, waar we 3 juli verwachten aan te komen. Onderweg drinken we zo hier en daar gezellig thee op een terrasje, waar mensen onder bomen kleden neergelegd hebben en uitgebreide lunchpakketten. Merel blaast ballonnetjes voor kinderen en heeft leuke gesprekjes met de gezinnetjes. Ze wint een ijsje omdat ze de eerste kamelen ziet. Met Lucca gaat het heel goed en ze is een alerte waakhond, wat ons een veilig gevoel geeft.
’s Avonds zitten we rustig te lezen en puzzelen, en zij soest wat in de vallende schemering. Ineens kijkt ze naar boven en begint te blaffen. Cara en Cees roepen tegelijk: ‘Nee Lucca, dat is de maan.”
De hele route door Noord-Iran is een lange weg door kale bergen en woestijnen, nergens is een gelegenheid tot douchen, of een waterkraantje om wat kleren te wassen, of zelfs enige schaduw! Gat in de markt, er zijn genoeg vrachtwagenchauffeurs die je hier blij mee maakt.
Het uur van de waarheid komt dichterbij, eerst de grens van Iran, wat niet al te moeilijk is. ‘Welcome in Iran’, zeggen de beambten steeds. We schuiven onze exit-papieren door het loket met als opening een uit het glas geslagen hoek. Cara, Lucca en ik gaan naar de wachtkamer en hebben alle tijd om de omgeving te bekijken. In de muren zijn gaten geslagen en uit sommige steken steunbalken. Een cameraatje is drie keer verhangen, aan de gaten te zien. Ook posters hingen niet meteen goed. Elektriciteitsdraden hangen doelloos in een bundeltje midden aan een muur. Twee stoffige ficussen fleuren de boel op. Enkele Turkmeense vrouwen met tientallen vuilniszakken met vierkante dozen er in zijn wezen shoppen in Iran. Ze hebben een trotse houding en zien er prachtig uit, met fleurige jurken, goudborduursel, mooie make-up en met sjaals hoog op hun hoofd vastgezet als grote kappen. In de wachtkamer reageren de mensen glimlachend op Lucca en een jongeman brengt briefjes heen en weer van en naar Cara met vragen in het Engels wat het hondje kost, waar Cara antwoorden op schrijft.
Drie uur later zijn de auto’s gecontroleerd en talloze formuliertjes ingevuld en door bijna ieder personeelslid nog een keer extra gecontroleerd en voor alle zekerheid nog aan hogere goden met meer uniformstrepen voorgelegd.
We rijden, vergezeld door een hete wind, een brug over en zien het eerste hek van de Turkmeense grens. We laten onze documenten zien aan de vriendelijke jonge jongens in legerkleding; ze reageren niet verbaasd en we mogen door. Dat geeft hoop op een goede uitkomst.
De gebouwen zien er verzorgd uit, het stuukwerk is heel en de verf niet gebladderd. We zien de Turkmeense vrouwen weer zitten en kletsen met een Zwitserse motorrijder die ongeveer dezelfde reis gaat maken als wij. We zullen hem later op de route inderdaad nog af en toe tegenkomen.
Het hondje mag het officiële gebouw niet in, dus Cara en Cees wisselen elkaar af (Lucca kan niet alleen zijn).
Onze gegevens worden in een groot boek geschreven en we krijgen het visum voor 55 dollar per persoon. Dan volgt een complex proces dat er op neer komt dat we bij het éne loketje steeds formuliertjes moeten invullen, naar het loketje er naast gaan om geld te betalen en dan weer terug moeten naar het eerste loketje voor stempels en nieuwe formuliertjes. We betalen enkele tientallen dollars kilometertaks en wat later komt de ronde van 14 dollar toeristentaks per persoon. We leggen bij het geldloketje 40 euro neer, maar de meneer (die geen Engels spreekt) heeft liever dat we tegelijk voor ons alle vijf betalen. Joost gaat weg om geld te halen bij Merel en Cees en ik blijf staan en kijk naar het geld dat op het bureau ligt en naar de vriendelijke man, die een beetje op Spock van Startrek lijkt. Cees komt naar het loketje en geeft 30 dollar, en Joost geeft de ontbrekende twee dollar. Dan komen we in een loop terecht, waarbij Spock ons steeds opnieuw op zijn telmachientje laat zien dat het 14 dollar per persoon is, dus 72 dollar, en wij steeds herhalen dat hij al 40 dollar gehad heeft. Deze liggen overigens niet meer op het bureau. Spock wordt steeds wanhopiger en wij ook. De jongeman met uniform en grote pet die ons binnengelaten heeft spreekt als enige in het gebouw een klein beetje Engels en we halen hem er bij. Hij begrijpt de situatie, maar Spock blijft ervan overtuigd dat hij die 40 dollar niet gehad heeft. Uiteindelijk betalen we hem die dan maar opnieuw.
We zijn toe aan de ronde autopapieren, maar het is lunchpauze voor iedereen en we worden naar de inmiddels aardig volle wachtruimte gestuurd. Daar maken we zelf boterhammen, halen onze campingstoeltjes en eten gezellig met alle andere wachtenden, tot we na een goed half uur weer geroepen worden. Cara en ik gaan door de controle voor persoonlijke bagage en wachten in een rustige ruimte tot de auto’s gecontroleerd zijn. Na een uur komt Cees langs en vertelt dat er voor 197 dollar per auto (de auto van Merel was goedkoper) een autoverzekering is afgesloten.
We gaan naar buiten en daar blijkt dat de auto’s nog gecontroleerd gaan worden. Drie of vier jongens per auto kruipen in, op en onder de auto’s, tikken of er verborgen ruimtes zijn (die we wel hebben….), maken doosjes lucifers open, schudden met blikjes tomatenpuree en schroeven zaklampen open. Terwijl ze hiermee bezig zijn komen een stuk of vijf andere douaniers om met ons de aangifteformulieren in te vullen. Hiervoor moeten de chauffeurs (Cees, Joost en Merel) regelmatig weer naar binnen voor stempels. Als tenslotte is gebleken dat we geen drugs verstopt hebben, krijgen we onze definitieve stempel. Het is dan het eind van de middag en enigszins gesloopt rijden we Turkmenistan in.
Het Iraanse landschap zet zich voort, maar wordt na enige tijd wat groener. Verkeersborden zijn er niet, maar gelukkig hebben we een tablet van Cara en Cees die ons feilloos de weg wijst. Na 60 km slecht asfalt hebben we een pauze nodig en ik zie een theetentje, annex Biergarten. Als dan ook het hondje en Cara de koele ruimte binnen mogen, en er voetbal op tv is, willen we eigenlijk niet meer weg.
Toch vertrekken we weer, de tablet zegt dat we rechtsaf moeten. De weg wordt dramatisch slechter, wordt een zandweg met kuilen. Tenslotte loopt de weg dood en vragen we de weg. Na een kilometer of 15 zien we in de verte een autoweg. Echter een smal metalen bruggetje over een redelijk diepe afgrond, waar alleen personenauto’s over kunnen, moet eerst genomen worden. Er naast is een smal pad met grote gaten waar je de afgrond doorheen kunt zien. Een hachelijke onderneming die we stapvoetsgewijs en per centimeter nemen, met goede afloop.
Goed asfalt is de beloning en inmiddels begint het te schemeren. We rijden door een dorpje, op zoek naar een nachtplekje. Een kameel kauwt op de bladeren van boom, naast het lemen schoolgebouw met een plein met basketballringen. We vinden een plekje buiten het dorp naast een sloot. Helemaal is de dag nog niet ten einde, want de grenscontroles waren zo grondig dat er hier en daar nog wat opgeruimd moet worden vóór we ons bed kunnen gaan opmaken.

We rijden door het vriendelijke Turkmenistan. Kamelen en kapotte vrachtwagens op de weg, overal delen van klapbanden, kleine zandtornado’s steken over. We hebben één dag voor ons visum weer verloopt en gelukkig lukt het ’s avonds de grens te bereiken en deze de volgende dag te nemen. Het grensplaatsje Farab biedt een rivier. We kijken naar de ezeltjes met karren, de zwemmende jongelui, de rijstvelden. Veel mensen hebben hun gezicht omzwachteld, mogelijk tegen stof en zand. Het verschil tussen de grote steden die vol wit-met-gouden gebouwen staan en waar dure witte auto’s rijden en het platteland is groot.

UZBEKISTAN
De gebouwen van de Uzbeekse grens zijn de armste die we ooit gezien hebben. Alles is vervallen, nog niet afgemaakt of kapot en nog niet hersteld. We rijden doelloos rond op het grote zanderige terrein, van nature richting schaduw, in afwachting van een aanwijzing. De belangrijkste aanwijzing die we krijgen is dat we niet in de schaduw mogen staan en terug moeten rijden. Uiteindelijk vinden we het gebouw van de paspoortcontrole. De beambten zijn wat stugger en afstandelijker dan de Turkmeense grens, waar er nog een glimlach en een grapje af kon. Aanplakbiljetten vertellen dat het strafbaar is als je je vreemde valuta niet waarheidsgetrouw aangeeft. Een strenge mevrouw met lang zwart haar begeleidt ons in het formulieren invullen. Naast de stapel papieren ligt een soort dubbelgevouwen kaft met lijm en vol dode vliegen, deze ligt op alle bureaus zie ik later.
We mogen zonder incidenten door het hek, de Uzbeekse wereld in. Opdringerige geldwisselaars begroeten ons met de beste koersen. We wisselen het Turkmeense geld en krijgen achteraf berekend ongeveer 30 % van de waarde terug.
Een kilometer verderop staat een bord – of was het een visioen? – met het woord Camping, en daaronder de plaatjes van douche, wifi, autowasserij, winkeltje. We volgende pijl en rijden door een grote zoutvlakte in de richting van het beloofde paradijs. Na enkele heuvels zien we een stuk of 15 kleine gebouwtjes en een slagboom. Een stuk of zes opdringerige mannen willen eerst geld vóór we de slagboom door mogen. We draaien snel om, dit is niet wat we hoopten. De weg is verder zoals we die al kennen: heet, droog en leeg, met een harde wind. We bereiken de stad Bukhara en als de nood het hoogst is, is een hotel nabij. Het hondje mag niet naar binnen en Cees en Cara betalen voor een kamer, zodat ze in ieder geval toch een douche en wifi hebben. We parkeren onze drie auto’s op de krappe binnenplaats naast het zwembad, het kan allemaal net. Maar wat een luxe!
Zo hebben we meteen onze verplichte registratie binnen.
De volgende dag ben ik jarig en aan een overvloedig ontbijt met griesmeel, pannenkoekjes, fruit en lekkere hapjes word ik toegezongen. Ik ga op mijn stoel met slingers zitten en krijg lieve en leuke kadootjes, waaronder ‘Sombere raad van Iejoor’, waar ik heel blij mee ben, en een envelop met lieve wensen van mijn moeder.
Weer opgeladen door alle verwennerij starten we de auto’s. Buiten het hek van het hotel is echter inmiddels een markt opgebouwd en enkele marktkraampjes moet weggesjouwd worden zodat wij er uit kunnen. Het vereist goed chauffeurswerk om tussen alle wandelende en fietsende mensen door de autoweg te bereiken. Een goed moment om even te vermelden dat alle drie onze chauffeurs dit zonder problemen kunnen, omdat ze gewoon alle drie supergoed zijn. Hulde! Het verkeer in deze landen is echt heel heftig, er zijn geen verkeersregels, inhalen mag altijd en overal, en behalve grote gaten kun je alles aantreffen op de weg, van fietsers in de verkeerde richting tot plotseling overstekende ezels of kuddes. Vaak rijden we met een snelheid van 30 km per uur om al dit geweld aan te kunnen. Dat maakt een dag waarop ‘maar’ 200 km gereden hoeft te worden toch vermoeiend, ook door de hitte en het gebrek aan schaduw.
De hitte wil ik toch nog even noemen, ter lering ende vermaak: het ’s morgens gesmeerde brood in het broodtrommeltje is ’s middags brood in gesmolten boter en met bezwete taai geworden kaas. De transformator van 12 naar 220 volt geeft alarmsignalen over oververhitting. Het water uit de jerrycan in ons huis is ongeveer 60 graden. Telefoon en tablet voelen zorgwekkend heet aan. De verse melk is aan het eind van de dag dik en zuur. Alle mogelijke huidcremes zijn vloeibaar en meer buiten de potjes dan er in, veel tubes zijn gaan lekken.
Echter de prachtige uitzichten, mooie mensen en culturele verschillen zijn dit alles meer dan waard.
We genieten!