De terugreis.

Grappige dingen, boetes. Je hebt ze nooit voor je ze hebt.

We willen een volgens Lonely Planet beroemd Nationaal Park in Kazachstan gaan bezoeken en we rijden de route via de noordelijke ingang naar het kleine dorpje waar het Park moet beginnen. Nergens zien we iets van informatie, of een plek waar we ons kunnen registreren of een toegangskaartje kunnen kopen, dus we rijden door het armoedige dorpje heen, de 6 km richting het Park. We komen op een prachtige plek met allerlei bergen om ons heen en besluiten daar te blijven en een mooie wandeling te gaan maken. Zonnenhoedjes, wandelschoenen, rugzakken gepakt gaan we op pad, om het vage hek met een verbodsbord heen. Beneden horen we geschreeuw en Cees, van nature gezagsgetrouw, blijft staan ondanks de dringende roep van Joost om door te lopen. Nee, we mogen niet wandelen, eerst registreren in het dorpje. Cara en Joost proberen de man te overtuigen dat het slechts om een kleine wandeling gaat, maar de meneer is vriendelijk maar onverbiddelijk. Hij stapt in zijn auto en gebiedt ons achter hem aan te rijden, wat we na twijfel en overleg toch maar doen. Onderweg stoppen we even en overleggen of we dit wel willen, en de groep is verdeeld. Intussen zijn de de Parkwachter kwijt en we besluiten ergens buiten het park te gaan wandelen. Even zo goed een mooie wandeling in weids heuvelland.
De volgende dag proberen we het Park nog eens in te komen via de zuidelijke ingang, 120 km verderop. Opnieuw een onduidelijk en arm dorpje, met alleen een klein winkeltje. We rijden er doorheen, zoeken onze weg door de weilanden met vee en genieten van het prachtige berglandschap. Merel en Thomas denken dat ze een officieel gebouw zien bovenaan een heuvel en gaan er naar toe om informatie te vragen. Het blijkt echter een grenszone te zijn en de paspoorten worden in beslag genomen en er wordt een collega gebeld die wat Engels spreekt. De paspoorten worden in afwachting van de tolk geregistreerd, er worden foto's genomen en de beambten willen ook onze paspoorten en gezichten zien. Merel en Thomas zeggen dat ze dat zullen gaan vragen en krijgen hun documenten terug. We hebben hier niet zoveel zin in en vertrekken om een mooi nachtplekje te gaan zoeken. Merel en Thomas gaan naar een hotelletje in Bishkek, en wij eten gezellig samen een goede bonensoep en gaan de volgende morgen een stevige wandeling de heuvel op maken. En ja, scheepsrecht, in de verte begint
een man te schreeuwen en gebaren als hij ons ziet lopen. We doen echter alsof we het niet horen en lopen het Park in. Lucca vindt de modderslootjes heerlijk en dribbelt elegant op haar zwarte blubbersokken voor ons uit. We genieten van de wandeling en de welverdiende rust daarna, doen een wasje in het schone beekje en dromen er van hier iedere dag een andere berg op te willen lopen.
Cara en Cees leven nog meer met het dag- en nachtritme dan wij, omdat zij een elektriciteitsprobleem hebben en als de zon onder gaat is voor hen dan ook echt de dag ten einde.
We halen de kinderen op en reizen met elkaar verder naar Shymkent, waar we Thomas op het vliegtuig zullen gaan zetten. De laatste avond met elkaar brengen we door in een stille weidse omgeving, naast een veld met goudglanzende haver. De zon gaat onder, we eten pizza met elkaar en drinken afscheidswijn, Cees zet zijn favoriete muziek op, afwisselende nummers uit de zeventiger en tachtiger jaren. Terwijl Stairway to Heaven klinkt en de zon onder gaat, kijken we naar de tientallen paarden die in de schemering richting het haverveld lopen.
We kunnen en willen het ons niet voorstellen dat we over drie weken thuis zullen zijn.

De 2000 km Kazachstan zijn op hun eigen manier ook weer bijzonder: de hele weg zien we alleen maar steppe en semi-woestijn, kamelen en een enkel opgedroogd zoutmeer. De enorme stilte en ruimte die tot in de oneindigheid door lijkt te gaan heeft een eigen indrukwekkende charme.
Na de grens Kazachstan/Rusland op 12 augustus komt echter het volgende afscheidsmoment: Cees, Cara en Lucca vinden ons 300 km per dag-tempo te laag, zij gaan drie of vier keer zo snel en inderdaad zijn ze een week later thuis.
Merel en wij gaan naar een vertrouwde plek uit vorige reizen aan de Wolga. Merel kent een liefdesliedje dat wordt opgedragen aan een Olga en zingt het voor ons. Omdat Joost en Merel veel via de radio communiceren ontwikkelen zich nieuwe dagelijkse gewoonten, zoals de prijsvraag die Merel iedere dag om tien over half vijf heeft, waarvan het antwoord altijd hetzelfde is (1988). Of de lichten van de koplampen die ze nogal eens vergeet aan of uit te doen, waar Joost toepasselijke liedjes met een boodschap over zingt (zoals O Denneboom), om haar er aan te herinneren. Uiteindelijk hielp een politieman haar er aan herinneren, en dat was minder leuk (10 dollar boete).
De Wolga is ontspannen als altijd en Merel en ik hebben in de schaduw van de bomen zitten schaken. Om ons heen zijn de Russen aan het zwemmen, duiken, vissen of vuurtjes maken, maar iedereen laat elkaar respectvol met rust. Alleen de ganzen en de eendenfamilie klauteren aan wal om het gras naast onze auto's te eten. We wassen haren en kleren en halen een verdwaald visje uit het spoelwater.
De Russische vrouwen dragen strakke kleren die veel bloot laten zien. Hun haren zijn geverfd en hun gezichten zijn vaak zwaar opgemaakt en hebben een harde of ontevreden uitdrukking.
Als we weer verder rijden - met enige tegenzin - zien we vervallen boerderijen, en een enorme zwerm kraaien vliegt op als we langs een omheining met varkentjes rijden.
We zien velden met zonnenbloemen en er wordt druk gehooid en graan geoogst. En we stappen binnen in de eerste supermarkt met 11 kassa's. Onze voorraad wordt aangevuld met allerlei luxe-artikelen, zoals worst, kaas, cognac, koffie voor onszelf en flesjes bier om de politie om te kopen.
De Russisch/Oekrainse grens nadert, onze laatste echte grensovergang met visa en autocontroles. De grens gaat zoals grenzen gaan, met onduidelijke formulieren en procedures, loketjes, niemand die Engels spreekt, paspoorten die worden meegenomen en waarvan je maar moet afwachten waar ze weer opduiken, vieze stinkende toiletten waar je alleen in mag na drie keer uitgelegd te hebben waarom je er in wilt (wat ik mezelf ook afvraag als ik er eenmaal ben). Er hangen posters dat corruptie strafbaar is en moet worden aangegeven.
Maar dan zijn we na een paar uur toch overal doorheen en we willen net gas geven als een politie-agent ons aanhoudt. Wat verbaasd stoppen we en onze verbazing stijgt als Joost en Merel een alcoholcontrole moeten ondergaan. Er is een nieuwe wet en je mag geen auto rijden tot 48 uur nadat je alcohol gedronken hebt. Gisteren hebben we één glas wijn gedronken en het alcoholpercentage in het bloed van Joost is te hoog. Dat gaat hem niet alleen 700 euro boete kosten, maar de auto moet in beslag genomen worden - nee, uw vrouw mag niet verder rijden - en Joost moet naar het ziekenhuis voor een tweede controle. Er dan komen er zeker nog zo'n 300 euro aan kosten bij, tenzij.... Joost wordt even apart genomen: hoeveel geld heeft hij in zijn portemonnee?
Joost praat als Brugman en tenslotte mogen we weg omdat we na lang zoeken niet meer dan 100 euro contant bij elkaar weten te sprokkelen. Welkom in de Oekraine!
We reizen vredig verder, door Kiëv (wat New York imiteert met een vrijheidsbeeld en Manhattan City), koffietentjes met heerlijke echte koffie en fijne gesprekken, moestuintjes met datsja's, ontbijtjes met iedere morgen een klein schaaltje met heerlijks van Merel, zoals bosbessen, granaatappelpitten of zojuist geplukte bramen. En dan bestellen we ergens koffie op een gezellig pleintje en zien in de vitrine 'Nederlandse boerencake' liggen. Nederland? Hoe ver is het eigenlijk nog? Het is nog 1600 km naar huis, kunnen we er nog een week ofzo over doen?
De Poolse grens gaat soepel, het personeel is vriendelijk. Er hangt een poster waarop klantvriendelijk wordt uitgelegd dat je niet op je hurken op de wc-bril moet gaan zitten.
In Warschau gaan we uit eten in een grappig veganistisch restaurantje dat in Amsterdam niet zou opvallen, drinken koffie in een yuppentent waar veel jonge knullen zitten die elke dag naar de sportschool en ieder week naar de kapper gaan, kijken al wandelend naar een aankondiging van een concert van Louisa Armstronga en fotograferen een Poolse tekst van Loesje op het trottoir. We overnachten op een parkeerplaats in het centrum en gaan uitgebreid ontbijten met koffie, croissantjes, nog een koffie...
We kijken terug op deze bijzondere reis, waarin we de vijf Stanlanden hebben bezocht die sinds 1991 onafhankelijk van Rusland zijn. Ze knokken allemaal op hun eigen manier nog met de overheersing en hun gewoonte het regime te volgen en het is onvoorspelbaar hoe ze zich de komende jaren zullen ontwikkelen. De verschillen onderling zijn groot en ieder land richt zich vooral op Rusland en werkt niet samen met de buren. We hopen oprecht dat de jongeren hier in de nabije toekomst grote veranderingen richting vrijheid kunnen bewerkstelligen.

Nee Iejoor, ik ga me heus niet verontschuldigen voor Genieten en Blijheid en zo. Zoals je weet komen die dingen nu eenmaal voor.