Kirzigië

"Wil je een Heel Belangrijke Vraag stellen onder vier ogen, dan is samen een korte wandeling maken verstandiger dan met zijn allen thee te gaan drinken."

Kirgizië is een arm maar vrijdenkend land, de bruidsroof is per wet verboden en de president geeft het geld niet aan zichzelf uit, maar aan de opbouw van het land. Voor Kirgizië is geen visum nodig.
Volgens Sovjetistan vindt bruidsroof in de praktijk nog wel regelmatig plaats. Je moet dan denken aan een jongeman die in vuur en vlam komt te staan omdat een meisje naar hem glimlacht, haar ontvoert, en vaak met goedvinden van de ouders een nacht met haar doorbrengt, waarna de Imam het huwelijk de volgende ochtend inzegent.
De Kirgizen zijn nomaden en herders, het is een eenvoudig levend volk. In het nieuws van de afgelopen tien jaar is tweemaal melding gemaakt van ruzies met de rijkere en slimmere Oezbeken die in Kirgizië in de omgeving van Osh wonen. De Oezbeken kijken neer op deze eenvoudige mensen. Beide malen vielen er meer dan honderd doden en duizenden gewonden. De tweede maal was de oorzaak van de ruzie een gerucht dat Oezbeken een meisje op de universiteit hadden lastig gevallen. Bij navraag achteraf bij de universiteit bleek dit niet waar te zijn.

Na een adembenemend mooie pas nemen we bovenop een hoge berg (4000 m) afscheid van Tajikistan in de armoedigste grensovergang ooit. Een donker hok met een bed er in, een boek waarin onze gegevens worden geschreven door mannen in versleten legerbroeken en op slippers.
De wind is koud, het is 14 graden hier, en we zijn omringd door rode rotsen en besneeuwde pieken.
De taxfree zone naar Kirgizië is zo'n 15 km prachtige weg, met bergen die een groene waas van begroeiing hebben, dan weer ijzerrood worden, dan weer kalkwit. De weg gaat door riviertjes en we laten rode stofwolken achter ons opwaaien, niet echt leuk voor de fietsers die we passeren.
Dan naderen we de grensovergang naar Kirgizië. Met een uur zijn we er doorheen, de jonge mannen zijn goed gekleed en vriendelijk, de gebouwtjes van baksteen en verzorgd hout. In Tajikistan hebben we ongeveer 350 euro uitgegeven en we wisselen het geld dat we overgehouden hebben in de Kirgische munt. Vanaf dat moment rijden we regelmatig op prachtig glad asfalt, wat ons humeur en welzijn zeer ten goede komt.
In de berm groeit kamille, paardenbloemen en paarse distels. We stoppen voor een nachtplek langs een rivier die glinstert in de lage zon. Ik zet de wekker op half één om naar de sterrenhemel te kijken. Er is geen maan en geen kunstlicht, en we zien twee lange melkwegen die halverwege één worden.
We rijden de volgende morgen de 200 km naar de camping in Osh. Onderweg zien we grazend vee, ook yaks, en er wordt gehooid. Overal staan yurts, soms met een auto er naast, of oude woonwagentjes. De bergen zijn afwisselend, soms groen gestreept of glinsterend zwart, soms glooiend, soms van zachte steen die is weggesleten in grillige vormen.
De wereld wordt wat meer bewoond, de huisjes van baksteen met puntige glinsterende daken, af en toe een moestuin. Een paard staat vastgebonden aan een elektriciteitspaal.
In de stad Osh vinden we de camping redelijk vlot. Er is een kleine binnenplaats waar een stuk of tien auto's kunnen staan. Er is pas morgen een hotelkamer beschikbaar, zegt de receptioniste, en Merel en Thomas brengen de nacht door in een yurt. Er is wifi en er is een terras waar de hele dag door thee is. Het is een plek waar je makkelijk met andere reizigers een praatje maakt. Veel indruk maakt Rae op me, een Engelse jonge vrouw die al jaren aan het fietsen is. Ze praat vriendelijk en rustig over wat ze doet. Ze heeft een jaar lesgegeven in China en fietst nu verder naar India. Canada en Zuid-Amerika staan de komende jaren nog op de agenda, als haar gezondheid en dat van haar familie het toelaat.
De volgende dag melden Thomas en Merel zich voor de hotelkamer, maar die is er niet, zegt de receptioniste. Zij besluiten een hotel enkele straten verderop te nemen, er is nog ruimte volgens de boekingssite. Als zij daar aankomen zegt de mevrouw aan de receptie dat alles vol is. Dus boeken ze ter plekke een kamer via de boekingssite en melden zich opnieuw aan de receptie. Dan is alles in orde.
Het lichtknopje voor de douche vinden ze achter hun bed, laag bij de grond. Als ze 's morgens de ontbijtzaal binnenkomen, is het nog donker en er ligt wat personeel te slapen. Maar al met al komen ze redelijk tot rust, al lijkt Merel toch nog wel wat last te hebben van het lokale eten.
We blijven drie nachten in Osh, en iedere dag (het is boven de 30 graden) is volgepland met kleine klusjes in het huishouden of aan de auto. We zijn op de helft van onze reis en hebben nu 9.200 km gereden.

Na drie nachten zijn we toe aan het verkennen van Kirgizië. Er is een Top Zes volgens de Lonely Planet en we beginnen met uit deze Top het aanbevolen beroemde walnotenbos, het grootste van de hele wereld. Ik verheug me er op daar een wandeling te maken. De laatste 60 km weg er naar toe is klein en slecht, en na veel gaten en stofwolken komen we aan bij het dorp. We gaan op zoek naar toeristeninformatie, een plattegrond met wandelingen en dergelijke. Al rondvragend op de groentenmarkt wil een man ons helpen en gaat voor ons bellen. Er komt een gids in een auto en die zegt dat hij ons wel tegen betaling naar het bos wil brengen en een wandeling met ons wil maken. Dat is niet wat we in gedachten hadden. Na nog wat rondvragen vinden we in een smal straatje een heel klein toeristenoffice. De man hier vertelt dat er maar twee wandelingen zijn: naar de kleine waterval en naar de grote waterval. Hij wijst ons de richting en we besluiten de kleine wandeling morgenochtend te gaan doen. Verder zijn er geen wandelingen, vertelt de man ons, het bos is vrijwel helemaal met hekken afgesloten. Maar een gids kan ons tegen uurtarief wel rondleiden.
De volgende morgen gaan Merel en Thomas met ons mee de wandeling maken. We wandelen eerst door het dorp, een weg omhoog voert ons naar een markt vol kraampjes met plastic speelgoed en snoep. Als we daar doorheen zijn, zien we de waterval. We willen het bos in, en klauteren nog wat paadjes omhoog, ook langs hekken, soms doodlopend, soms in de warme zon, tot we er genoeg van hebben. We wurmen ons weer tussen de mensen door die de speelgoed- en snoepmarkt bezoeken, Merel en ik dansen even op een muziekje en ik vertel dat Joost en ik in september op dansles gaan, omdat we wel graag willen kunnen dansen op een eventuele bruiloft in de toekomst. Dan gaan we weer terug naar het dorp en drinken er thee. De vrouw die ons de potten thee brengt komt terug met een enorme groene ring en ze schuift die aan de ringvinger van Merel.
We begrijpen niet goed wat ze wil en als we weggaan laten we de ring achter op de tafel.
's Middags aan het riviertje roept Joost me en Merel staat met een betraand gezichtje bij onze auto, ze laat haar hand zien en geschrokken zoek ik naar een zwelling of blauwe plek. Dan wijst ze naar de ring. Ze vertelt dat Thomas haar zojuist tijdens een wandelingetje langs de rivier officieel ten huwelijk heeft gevraagd en dat ze ja heeft gezegd.
We zijn heel verrast door deze bijzondere gebeurtenis en hebben gelukkig nog een flesje wijn om het te vieren. Vandaag is een dag met een gouden randje.

We vertrekken de volgende dag naar ons volgende doel: een klein meer, nog redelijk ongerept, waar alleen yurts en kuddes zijn. Het gerucht gaat dat er wolven zijn. De weg er naar toe is even spannend als het doel zelf. Het is een ongeplaveide weg van 350 km die alleen in juli en augustus open is voor verkeer. De rest van het jaar is de weg te modderig en glad, of er ligt een dikke laag sneeuw.
We nemen een paar dagen voor deze weg en genieten er enorm van. De bergen blijven verrassen, steeds zijn ze anders. We rijden door Noord-Italië, dan weer door glooiende heuvels waarop graan groeit zoals in Noord-Frankrijk, dan wanen we ons weer in Zwitserland met haar hoge grijze besneeuwde pieken, dan weer rijden we door Oostenrijkse Alpen vol bloemen en heerlijk ruikende tijm, of door Iran met droge gekleurde bergen als olifantenpootjes. 's Avonds zitten we bij een kampvuur tot het donker wordt, of trekken ons al heel vroeg terug in onze auto's omdat het stormt en regent. Af en toe klauteren we een heuvel op om van het uitzicht te genieten. We zien een boer met een hooikeermachine achter een paard het gemaaide graan omkeren.
Regelmatig maken we de auto's schoon, waar stofwolken uitkomen als we de klep open doen, en er ligt zelfs stof op de boeken en blikjes met eten. Behalve een enkele yurt met bewoners of een zeldzame auto is de wereld stil en vredig. Alles lijkt hier al tienduizenden jaren onveranderd te zijn, nog niet aangetast door bewoning en industrie. Zelfs de weg is waarschijnlijk een natuurlijk uitgesleten pad, nu wat breder gemaakt. De enkele kleine dorpjes en een stadje, wat verderop, worden bevoorraad door vliegtuigjes. Er is niet veel meer te koop dan drinkwater, ronde wittebroodjes en met wat geluk tomaten, komkommers en aubergines. Waswater vinden we zo nu en dan bij een dorpspomp. De vuilnis hoopt zich op in onze auto's, er zijn nergens vuilnisbakken en onze westerse hersenen zijn geconditioneerd. We hebben inmiddels tientallen lege plastic flessen.
Dan bereiken we het meer, dat op 3000 meter hoogte ligt. De temperatuur is er heerlijk, al krijgen sommigen van ons toch wel weer wat moeite met ademhalen doordat er minder zuurstof in de lucht zit op deze hoogte. We zetten de auto's aan de voet van de glooiende bergen en maken een avondwandelingetje tijdens de ondergaande zon. Wat erg dat deze momenten alweer een herinnering zijn...
De volgende dag zien we yaks door glinsterend water waden, mannen op paarden galopperen achter hun kudde, gezinnetjes in yurts met loslopende kippen, een rokend schoorsteentje, een vastgebonden ezeltje. De weg bestaat uit niet meer dan bandensporen die allemaal in dezelfde richting gaan. Hoe dichter we bij het meer komen, hoe meer muggen en andere insecten om ons heen vliegen. We maken een paar mooie foto's en rijden via de bandensporenweg weer terug.
Aan een snelstromend ondiep riviertje doen we de was, en Merel en Thomas doen een wedstrijd welke plastic fles het eerst de bocht om is. Boven ons hoofd vliegt een adelaar. Lucca spettert gezellig rond in het water en Thomas vindt het een plekje dat in zijn persoonlijke Top 3 past. Merel geniet 24/7 van deze reis en is een heerlijke reisgenoot. De kleine ongemakken van het kamperen, zoals hitte, kou, muggen, hoofdpijn of moeilijk ademhalen door lichte hoogteziekte, darmproblemen door lokaal eten, neemt ze er blijmoedig bij. Thomas heeft de kampeerders-genen niet, maar op enkele moeilijke momenten na doet hij het geweldig. Het is ook niet leuk als je net gepompt waswater een uurtje later in je matras vindt. Ook al heb je nog flessen drinkwater genoeg waar je de komende drie dagen mee kunt doen wat je wilt. En je moet het dan ook niet erg vinden dat al die volle en lege flessen de krappe ruimte volledig vullen.
Al met al maken we deze reis met ons zevenen in goede harmonie, elkaar helpend waar het nodig is.

Ons volgende doel uit de Top Zes is een groot meer, van 175 bij 45 kilometer. Hiervoor moeten we 45 km door een berglandschap waar ook weer weinig auto's komen. De weg is niet geasfalteerd, maar valt ons reuze mee. Merel en Thomas maken plannen voor hun trouwdag en het is leuk te horen hoe de Grote Dag een eerste vorm krijgt. We parkeren in de wat grotere stad aan het meer en zien mensen met kinderen, talloze plastic zwembandjes en emmertjes en jonge meisjes in bikini onder een parasol aan het strand liggen. In een stuk of tien yurts wordt eten, gedroogde vis of thee aangeboden, maar ze zitten allemaal vol mensen. Na een half uur hebben we al het strandplezier wel gezien, met veel vriendelijk geduld wurmen we de riem van Lucca uit de hand van een klein meisje, en stappen snel in onze auto's. Als we met een hamer het stuurslot van de Toyota van Cees weer uit het slot hebben gekregen, rijden we naar een westers aandoend terras. "Welcome" staat er buiten, en als we binnenstappen staat er een bord met "pizza, sushi, lemonade". Een serveerstertje geeft ons een uitgebreid Engels menu en we zijn om, hier blijven we eten. We bestellen van alles, wijzen het aan in het menu, maar dan blijkt dat de bedienden het menu niet kunnen lezen. De vegetarische borsjt komt met vlees, het bestelde bier is nooit gekomen, maar al met al zijn we toch tevreden met ons eten, ijs na, en betalen de ongeveer 20 euro die we met ons zessen hebben stukgemaakt.

Al met al is Kirgizië de verrassing van onze reis, een heerlijk land met veel mogelijkheden, nog heel authentiek, vriendelijk en afwisselende prachtige natuur. En voor altijd het land waar Thomas in een gesprek onder vier ogen met Merel een Heel Belangrijke Vraag heeft gesteld.